Je hebt het ongetwijfeld in talloze vacatures gezien: moet over ‘probleemoplossend vermogen’ of ‘probleemoplossende vaardigheden’ beschikken. Maar ‘problemen kunnen oplossen’ is niet slechts één vaardigheid, maar eerder een categorie die bestaat uit allerlei aanpasbare en flexibele subvaardigheden die je helpen uitdagingen aan te gaan en obstakels te overwinnen.
Laten we dus eens goed kijken naar wat probleemoplossend vermogen precies is. Dat doen we door de categorie in kleine onderdelen op te splitsen, net zoals je doet wanneer je een probleem oplost:
Probleemoplossing is ‘het systematisch proces om te komen tot de oplossing van een probleem.’ Wanneer je over probleemoplossend vermogen beschikt, houdt dat in dat je de verschillende onderdelen van dit systematische proces goed begrijpt en kunt doorlopen. Daarvoor moet je allerlei verschillende handelingen verrichten en dus ook uiteenlopende vaardigheden inzetten. Je analytisch en creatief denkvermogen zijn daarbij essentieel, omdat ze je helpen de juiste strategie te bepalen voor het overwinnen van obstakels.
In de werkomgeving voorkomen obstakels dat het team, het bedrijf of jij individueel strategische en operationele doelen bereikt. Dat is natuurlijk niet de bedoeling, dus worden er processen gecreëerd om deze obstakels te overwinnen. De technieken die daarvoor worden gebruikt variëren afhankelijk van de individuele stijl en het soort probleem dat moet worden opgelost. De ene keer is het bijvoorbeeld beter om een obstakel te verwijderen, terwijl er de andere keer voor wordt gekozen om deze te omzeilen.
Elke stap in het proces van probleemoplossing vereist verschillende vaardigheden. Het begrijpen van deze stappen kan je helpen te bepalen welke van deze vaardigheden je wel en niet onder de knie hebt en waarop je in je cv de nadruk moet leggen.
Hieronder lees je welke 7 stappen je volgens de University of Iowa grofweg moet doorlopen om tot een gewenst eindresultaat te komen:
1. Definieer het probleem
2. Verduidelijk het probleem
3. Definieer je doelen
4. Identificeer de oorzaak van het probleem
5. Ontwikkel een actieplan
6. Voer het plan uit
7. Evalueer de resultaten
En je zou er nog een kunnen toevoegen...
8. Verbeter
...aangezien problemen nooit volledig zijn opgelost; er is altijd ruimte voor verbetering.
Voor het doorlopen van elke stap heb je probleemoplossend vermogen nodig. Veel mensen zien dat vermogen als een persoonlijke karaktereigenschap die wordt aangeboren, in plaats van aangeleerd. Hoewel dat deels waar is (de ene persoon gaat nu eenmaal makkelijker met uitdagingen om dan de ander), zijn er gelukkig ook genoeg manieren om jezelf te trainen in het oplossen van problemen.
Bij elke stap van het probleemoplossingsproces gebruik je zowel harde als zachte vaardigheden. Harde vaardigheden (hard skills) zijn vaak specifiek en vaktechnisch van aard, en daardoor goed meetbaar. Zachte vaardigheden (soft skills) daarentegen, zijn meer subjectief en interpersoonlijk.
Welke vaardigheden je precies nog hebt, hangt natuurlijk af van je specifieke vakgebied en het betreffende probleem. Er zijn echter enkele algemene probleemoplossende vaardigheden die vrijwel altijd goed van pas komen. Om je een beter beeld te geven, volgt hieronder een overzicht per categorie, gevolgd door een uitleg over hoe de vaardigheden kunnen worden ingezet om een probleem op te lossen:
Voorbeelden van harde vaardigheden:
Voorbeelden van zachte vaardigheden:
Data analyseren: Of je nu grote hoeveelheden gegevens verwerkt of een informele enquête afneemt, door data te analyseren kun je zowel problemen definiëren als potentiële oplossingen ontdekken. Je hebt deze vaardigheid ook nodig om de kwaliteit van je resultaten te bepalen zodra je je oplossing implementeert.
Risicoanalyses maken: Om te bepalen wat de beste tactiek is voor het oplossen van een probleem, zul je de risico’s van elke mogelijke optie goed in beeld moeten hebben. Je analytische vermogen om de potentiële voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen zullen je daarbij helpen.
Onderzoeksmethodologie kennen en toepassen: Complexe vraagstukken vergen diepgaand onderzoek. Bekwaamheid in het toepassen van onderzoeksmethodes is daarom van grote meerwaarde.
Kennis van bedrijfsvoering en -werkwijze: Begrijpen wat je werkgever drijft en hoe deze op dagelijkse basis opereert, is cruciaal als je innovatieve oplossingen wil aandragen. Weten hoe ver je de grenzen kunt oprekken – als dat al kan - of wat het einddoel is, zal je helpen een oplossing te formuleren die past bij de bedrijfscultuur.
Bemiddelen: Sommige mensen beschikken over de natuurlijke gave anderen met elkaar te verbinden door te bemiddelen. Deze gave is zeer waardevol in het bedrijfsleven, waar tegenstrijdige belangen en miscommunicatie aan de orde van de dag voor conflicten zorgen.
Creatief denken: Als de oplossing voor de hand lag, was een probleemoplosser zoals jij niet nodig. Complexe problemen vereisen vaak dat je jezelf buiten de gewaande paden durft te begeven. Werkgevers waarderen werknemers die het vermogen hebben om zaken vanuit een nieuwe hoek te bekijken en dapper genoeg zijn om originele ideeën te presenteren.
Samenwerken: Niemand werkt in een vacuüm – zelfs Steve Jobs had iemand nodig om ideeën mee te bespreken. Door samen te werken, kan er vorm worden gegeven aan gedachtespinsels en kunnen ideeën daadwerkelijk tot leven worden gebracht. Daarnaast zorgt samenwerking er ook voor dat oplossingen efficiënt worden geïmplementeerd. Draagvlak is belangrijk als je wil dat je geniale plan ook daadwerkelijk goed wordt uitgevoerd.
Actief luisteren: Wat is de kern van het probleem? Dat kun je achterhalen door actief te luisteren. Bovendien beschikken anderen ook vaak over de nodige informatie om het probleem op te lossen. Goede luisteraars weten hoe ze waardevolle informatie kunnen onderscheiden en de juiste vragen kunnen stellen, en herkennen goede ideeën wanneer een collega er een noemt tijdens een brainstormsessie.
Beschik je eenmaal over die felbegeerde probleemoplossende vaardigheden? Dan wil je natuurlijk dat elke potentiële werkgever daarvan op de hoogte is. Naast dat je ze simpelweg in je vaardighedensectie kunt vermelden, is het ook verstandig om middels bullet points in je werkervaringssectie te illustreren. Hieronder vind je voorbeelden van hoe je dat zou kunnen aanpakken:
Het is belangrijk om op te merken dat de bovenstaande voorbeelden niet allemaal specifiek gericht zijn op het oplossen van problemen, maar bijvoorbeeld ook op het doen groeien van de onderneming. In die zin zou je probleemoplossend vermogen ook kunnen zien als het vermogen om simpelweg goed te presteren op de werkplek. Vanaf het moment dat je op kantoor aankomt totdat je vertrekt, ben je tenslotte constant bezig met het uit de weg ruimen van de obstakels die het succes van het bedrijf in de weg staan.
Probleemoplossing is een systematische aanpak om creatieve oplossingen te vinden voor obstakels die persoonlijke of professionele doelen in de weg staan. Omdat het oplossen van problemen complex is, kan het proces het beste worden opgedeeld in verschillende stappen. Voor het doorlopen van deze stappen, heb je een set aan verschillende harde en zachte vaardigheden nodig. Het is raadzaam om bij jezelf na te gaan over welke vaardigheden je zelf beschikt en deze expliciet te benoemen in je cv, zowel bij je vaardighedensectie als het gedeelte dat over je werkervaring gaat.
Wil je nog wat meer tips? Lees dan ook eens deze gids over het benoemen van je vaardigheden op je cv. Veel succes!