Conceptualiseren en het vermogen informatie te analyseren en te evalueren zijn belangrijke factoren bij het nemen van zakelijke beslissingen. Gedisciplineerd en kritisch denken leidt tot creatieve benaderingen, vrij van irrationele vooroordelen en eigenbelang.
Werkgevers begrijpen dat besluitvorming een complex proces is. Daarom staat kritisch denkvermogen vaak bovenaan de agenda bij sollicitatiegesprekken. Een gebrek aan kritisch denkvermogen zorgt immers voor 'mentale luiheid', wat problemen kan veroorzaken op de werkvloer. Als jouw baas erop kan vertrouwen dat jij alles hebt gedaan om de juiste oplossing te vinden, hoeft hij zich over jouw werk geen zorgen te maken.
In dit blog bekijken we kritisch denken vanuit het perspectief van de sollicitant:
- Wat zijn de specifieke stappen van een kritisch denkproces?
- Waarom vindt jouw toekomstige werkgever kritisch denken belangrijk?
- 7 voorbeelden van kritisch denken.
- Zo verbeter je jouw kritische denkvermogen.
- Zo benadruk je jouw kritische denkvermogen bij het zoeken naar een baan.
Dat je kunt 'nadenken over denken' is belangrijk voor je zelfbewustzijn en voor succes in je carrière.
Wat is kritisch denkvermogen?
Kritisch denkvermogen (of kritisch denken) betekent dat je zelfstandig en weloverwogen kunt komen tot afwegingen, oordelen en beslissingen. Om dat te bereiken, ben je in staat om onafhankelijk en op een kritische manier informatie te analyseren en beoordelen.
Met een goed kritisch denkvermogen ben je in staat om informatie zonder vooroordeel te bestuderen en een weloverwogen conclusie of beslissing te nemen. Kritisch denkvermogen is overigens een aangeleerde eigenschap die je kunt trainen en verbeteren.
7 stappen van een kritisch denkproces.
- Stel het probleem vast en begrijp waarom het belangrijk is. Bekijk het probleem vanuit verschillende invalshoeken.
- Zoek zoveel mogelijk informatie om je gedachten te onderbouwen en om tot een zo objectief mogelijk oordeel te komen.
- Beoordeel alle informatie en filter de relevante informatie van de irrelevante informatie. Bouw een totaalplaatje.
- Stel kritische vragen, zowel aan jezelf als aan anderen. Denk ook na over je aannames; heb je bepaalde vooroordelen?
- Kom tot een passende oplossing. Leg daarbij een verband tussen oorzaak en gevolg en gebruik de feiten die je hebt verzameld.
- Presenteer je conclusie of oplossing. Soms zijn er meerdere oplossingen mogelijk. Je kunt deze opties testen.
- Analyseer de uitkomst. Kritisch denkvermogen stopt niet bij een oplossing of oordeel. Onderzoek na een tijd of de oplossing het gewenste resultaat heeft bereikt.
Kritisch denken is een essentiële vaardigheid die je zeker in je cv en sollicitatiebrief moet benadrukken. Heb je meer inspiratie nodig, bekijk dan onze voorbeelden van cv's en sollicitatiebrieven.
Waarom jouw toekomstige werkgever kritisch denkvermogen belangrijk vindt
Werkgevers willen graag mensen die problemen vanuit meerdere invalshoeken kunnen benaderen en die rekening houden met de context voordat ze een beslissing nemen over de te volgen koers. Als je niet de tijd neemt om nuances te onderzoeken, kun je nooit helemaal zeker zijn van de uitkomst.
Als ieder teamlid gewend is om kritisch te denken, dan zal elke discussie goed onderbouwd zijn en wordt elke beslissing weloverwogen genomen.
Kritisch denken helpt medewerkers om:
- de verbanden tussen ideeën te zien, oog te hebben voor synergieën en oplossingen te vinden;
- op een discussie te reflecteren en het belang van elk argument af te wegen;
- voort te bouwen op argumenten om consensus te bereiken en een weg vooruit te vinden;
- te wijzen op redeneerfouten en inconsistenties in de besluitvorming;
- een systematische en transparante aanpak voor het oplossen van problemen te hanteren
- bewust te zijn van aannames en voldoende flexibel te zijn om ze waar nodig aan te passen;
- de gevolgen van ideeën te begrijpen en de beste oplossingen voor de uitvoering ervan te vinden.
Kritisch denken is een complex onderwerp. Terwijl je dit blog leest, denk er dan eens over na hoe je jouw besluitvormingsproces kunt analyseren om te bepalen hoe je tot je conclusies bent gekomen. Wedden dat je toekomstige werkgever geïnteresseerd is en wil weten hoe je daartoe bent gekomen? Soms is het denkproces even belangrijk als het resultaat.
Kritisch denkvermogen en het voordeel van een vooruitziende blik.
Vooraf nadenken over het effect van beslissingen die op de werkvloer worden genomen is essentieel voor elke dynamische werkplek. Laat je toekomstige werkgever zien dat je kunt pauzeren en de reikwijdte van je acties kunt overwegen. Maximaal succes bereik je alleen als je het potentiële resultaat vanuit meerdere invalshoeken beredeneert.
7 voorbeelden van kritisch denken
De volgende zeven kritische denkvaardigheden zijn stappen om een weloverwogen beslissing te nemen:
Waarnemen
Waarnemen op de werkvloer betekent dat je onderstromen herkent, aanvoelt wat er gaande is en begrijpt hoe de toekomst daardoor zou kunnen veranderen. Medewerkers die een probleem kunnen signaleren voordat het daadwerkelijk ontstaat, kunnen er beter mee omgaan. Het waarnemingsvermogen draait vaak om inzicht in gedragspatronen; als je iets al eerder hebt zien gebeuren (in vergelijkbare omstandigheden), is er een gerede kans dat het opnieuw zal gebeuren.
Kritische denkvaardigheid: een oplettend en scherpzinnig klankbord zijn.
Onderzoeken
Bij kritisch denken is het vermogen om verschillende informatie te vergelijken en te contrasteren de sleutel tot een evenwichtige conclusie. Waar haal jij je informatie vandaan? Hoe toets je die aan de werkelijkheid? Wees inventief en bedenk waar jij informatie kunt verzamelen, denk breed en neem zeker geen genoegen met slechts een paar bronnen. Echokamers (ook wel het echo-effect genoemd: het principe dat je eigen ideeën bevestigd worden als je alleen omgaat met mensen die op dezelfde manier denken als jij) bestaan echt, vooral op sociale media. Doe je best om tegengestelde meningen te vragen en wees onpartijdig in je evaluatie.
Kritische denkvaardigheid: grondig onderzoek vormt de basis voor een onderbouwd oordeel.
Analyseren
Als je een grote hoeveelheid informatie tot je beschikking hebt, moet je in staat zijn uit die massa de gegevens te analyseren die je helpen om de beste beslissing te nemen. Bekijk de gegevens, controleer de bronnen en onderzoek de bevindingen. De kwaliteit van je gegevens is bepalend voor de kwaliteit van je conclusie. Baseer je beslissingen daarom nooit op onbevestigde bronnen en verifieer altijd je informatie voor een heldere kijk. In de beginfase van een kritisch denkproces kost het verzamelen en rangschikken van informatie misschien meer tijd dan je zou willen, maar die investering is essentieel om een optimaal resultaat te behalen.
Kritische denkvaardigheid: nauwkeurig analyseren wat je in je denkproces moet meenemen.
Infereren (tussen de regels door lezen)
Soms is er niet voldoende informatie beschikbaar om onderbouwd te beslissen en moet je op basis van je eigen ervaring een gok wagen. Inferentie is het vermogen om 'tussen de regels door te lezen' en op basis van de context en de eigen voorkennis de best mogelijke beslissing te nemen. Het vermogen om informatie te extrapoleren en de juiste conclusies te trekken is een enorm waardevolle vaardigheid op de werkplek: het vereist een gezond beoordelingsvermogen en de vaardigheid om een onvolledige puzzel op te lossen.
Kritische denkvaardigheid: een 'beredeneerde' gok wagen met onvolledige informatie.
Probleemoplossend denken
Het proces van kritisch denken is zelden rechtlijnig. Daarom zijn je vaardigheden om problemen en conflicten op te lossen belangrijk om de weg te banen naar een oplossing. Wees kritisch op jezelf en geef steeds antwoord op de vraag: ''Kunnen we zo ons doel bereiken?" Probleemoplossers zien tegenslagen als een kans om andere wegen te verkennen en weten dat ze onderweg inzichten opdoen die ze een stap dichter bij een conclusie brengen. Natuurlijk is het niet makkelijk om te moeten toegeven dat iets niet werkt, maar dat gevoel onderkennen hoort erbij.
Kritische denkvaardigheid: probleemoplossend denken verandert onaangename tegenslagen in onverwachte kansen.
Zelfbewustzijn
Het klinkt misschien logisch, maar je kritisch denkvermogen is afhankelijk van jouw manier van denken. Ben je niet zelfbewust genoeg om je aannames te controleren en te corrigeren, dan kan dat een belemmering vormen voor je denkproces. Het vermogen om zelfbewust te zijn en je aan te passen in stressvolle situaties is een van de kenmerken van een kritische denker. Zit je vast in je denkpatroon, dan kun je niet van richting veranderen en zijn je mogelijkheden beperkt.
Kritische denkvaardigheid: zelfbewust zijn houdt in dat je je kunt aanpassen zodat je van richting kunt veranderen.
Nieuwsgierigheid
Waarom? Deze simpele vraag stel je als je inzichten wilt krijgen en aannames wilt toetsen. Met een gezonde dosis nieuwsgierigheid kun je veel te weten komen over het probleem dat je moet oplossen, en het kan nieuwe vragen oproepen. Misschien lukt het niet altijd een bevredigend antwoord te vinden, maar door kritische vragen te blijven stellen, blijf je scherp en alert. Kritische denkers hebben de nieuwsgierigheid van een vijfjarige en stellen vragen over alles.
Kritische denkvaardigheid: nieuwsgierigheid verruimt je geest en stelt je open voor creatieve ideeën.
Hoe kun je jouw kritische denkvaardigheden verbeteren?
- Zoek situaties op die nieuw en uitdagend voor je zijn en waarbij je anders moet handelen.
- Vergeet even je gezonde verstand en probeer anders te denken.
- Vergroot je theoretische kennis en investeer in opleidingen.
- Stel open vragen en reflecteer op de antwoorden: wat kun je eruit afleiden?
- Netwerk met een meer divers scala aan mensen en vraag hen regelmatig naar hun mening.
- Wees duidelijk over je doelstellingen en focus daarop.
- Wees je bewust van je vooroordelen in nieuwe situaties; vermijd primaire reacties en oordelen.
Zo benadruk je jouw kritisch denkvermogen bij het zoeken naar een baan
Potentiële werkgevers willen weten op welke manier jij beslissingen neemt en wat de resultaten van jouw eerdere beslissingen zijn. Zij zijn benieuwd of jouw kritisch denkvermogen sterk genoeg is om de juiste stappen te zetten in verschillende probleemsituaties.
Laat zowel in je sollicitatiebrief als tijdens je sollicitatiegesprek zien dat je kritisch kunt denken.
Cv en sollicitatiebrief
Een doeltreffende manier om je kritisch denkvermogen in je sollicitatiebrief te benadrukken, is om je besluitvormingsproces te beschrijven. In een sollicitatiebrief is dat eenvoudiger dan in een cv, maar in je cv kun je natuurlijk wel krachtige actiewerkwoorden gebruiken.
Geef duidelijk aan dat je serieus nadenkt over ingrijpende beslissingen. Laat tijdens een sollicitatiegesprek aspecten van de zes bovengenoemde kritische denkvaardigheden aan de orde komen; dat maakt een recruitmentmanager nieuwsgierig naar wat jij nog meer in je mars hebt. Analyseer je denkprocessen en geef concrete informatie over jouw aanpak.
Sollicitatiegesprek
Tijdens een sollicitatiegesprek worden veel situationele vragen aan jou gesteld en kun je vertellen over de resultaten die je hebt behaald met jouw kritisch denkvermogen. Als je ervoor kiest om volgens de STAR-methode (Situatie, Taak, Actie, Resultaat) te vertellen over je loopbaan, kun je jouw kritische denkvaardigheden tussen de gedeelten Taak en Actie beschrijven. Eigenlijk zou de afkorting STARR moeten zijn, waarbij de laatste R staat voor Reflectie: je kunt geen actie ondernemen zonder kritisch na te denken.
Houd rekening met de bedrijfscultuur van je potentiële werkgever als je tijdens het gesprek jouw kritisch denkvermogen beschrijft. Heeft tactisch denken op korte termijn de voorkeur boven een langetermijnstrategie? Worden beslissingen in samenspraak genomen of vertrouwt het management erop dat medewerkers binnen hun bevoegdheden het juiste doen? Staat het management open voor uitdagingen?
Praat niet alleen over je denkvermogen in een sollicitatiegesprek, maar onderbouw je beweringen met bewijzen.
Een voorbeeld van kritisch denken: denk terug aan iets wat je onlangs ter ore kwam. Wie vertelde het je? Wat werd er gezegd? Wanneer werd het gezegd? Waarom werd het gezegd? Hoe werd het gezegd? Door een probleem in een bredere context te bekijken, kom je tot nieuwe vragen.
Hoe vermeld je inhoudelijke vaardigheden op je CV? Er bestaan eigenlijk geen werknemers zonder vaardigheden — bijna iedereen is wel ergens goed in. En op welk vakgebied je ook werkzaam wilt zijn: weten hoe je inhoudelijke vaardigheden op je cv moet vermelden maakt werkgevers nieuwsgierig naar wat jij als collega te bieden hebt.
Kritisch denkvermogen: conclusie
- Als je toekomstige baas je besluitvormingsproces kan begrijpen, zal hij/zij zich gemakkelijker kunnen voorstellen dat je de juiste beslissingen zou nemen in je nieuwe functie.
- Hoe beter jij erin slaagt duidelijk te vertellen hoe jouw denkproces verloopt, hoe groter het vertrouwen van je toekomstige werkgever in jouw besluitvorming.
- Bereid een verhaal voor over de successen die jij behaald hebt met je kritisch denkvermogen en deel er een voorbeeld van in het sollicitatiegesprek. Alleen zo kan een werkgever de diepgang van je denkwijze inschatten.
- Vergeet niet je kritische denkvaardigheden in je sollicitatiebrief en cv aan te scherpen met krachtige actiewerkwoorden die jouw prestaties beschrijven. In onze voorbeeldbrieven voor sollicitaties en onze cv templates vind je nog meer manieren om je kritische denkvaardigheden te benadrukken.
