Conceptuele vaardigheden zie je niet vaak in functiebeschrijvingen staan. Toch komen ze regelmatig voorbij in sollicitatiegesprekken. Direct of indirect.
Maar wat zijn conceptuele vaardigheden eigenlijk? Hoe zet je ze op je cv en wat heb je eraan op de werkvloer?
In dit blogartikel duiken we in de definitie conceptuele vaardigheden en de betekenis ervan in de context solliciteren en carrière. Wat we met je doornemen is het volgende:
- Wat zijn conceptuele vaardigheden?
- Wie heeft conceptuele vaardigheden nodig?
- Conceptuele vaardigheden en het sollicitatiegesprek
- Hoe kan je jouw conceptuele vaardigheden verbeteren?
- Conceptuele vaardigheden voorbeelden
Wat zijn conceptuele vaardigheden?
Laten we starten met de definitie van conceptuele vaardigheden, want voor velen zal het een abstract begrip zijn.
Conceptuele vaardigheden zijn vaardigheden die je nodig hebt om het grote geheel te kunnen zien. Kort gezegd kan iemand met conceptuele vaardigheden begrijpen waarom iets wordt gedaan.
Op de werkvloer uit zich dat in er goed van doordrongen zijn waarom een bepaald project wordt opgestart, hoe het zich verhoudt tot de organisatie als geheel en hoe het de externe omgeving beïnvloedt.
Conceptuele vaardigheden zijn het meest relevant voor managementfuncties, omdat managers zich richten op het bereiken van bredere organisatiedoelen. Uiteraard kunnen conceptuele vaardigheden ook in andere functies goed van pas komen.
Conceptuele vaardigheden en het sollicitatiegesprek
Tijdens een sollicitatiegesprek zal je niet snel een directe vraag krijgen over conceptuele vaardigheden. De vraag zal eerder indirect zijn, bijvoorbeeld:
Kan je ons vertellen over een moment waarop je in een complexe situatie zat, het probleem van meerdere kanten moest analyseren en verschillende oplossingen moest aandragen om tot een positief resultaat te komen?
Wanneer op deze manier indirect naar je conceptuele vaardigheden wordt geïnformeerd, kan je een antwoord geven volgens de STARR-methode. Daarbij schets je een situatie, jouw rol en taak daarin, welke actie je hebt ondernomen en wat het resultaat daarvan was. Je kan dan eindigen met een reflectie op het gebeurde en jouw aandeel daarin.
Bijvoorbeeld:
Ik werkte als bedrijfsleider bij Barista Café en werd ermee geconfronteerd dat Starbucks een vestiging zou openen pal naast ons pand. Ik heb toen in kaart gebracht wat we konden verwachten van deze concurrentie in relatie tot onze business en winstgevendheid. Denk aan prijsstelling, kwaliteit, openingstijden, onze unieke merkwaarde etc.
Aan de hand van deze informatie hebben we gefundeerde keuzes kunnen maken om de concurrentie het hoofd te bieden. We hebben de prijzen aangepast, een loyaliteitsactie opgezet en een samenwerking opgestart met de lokale bakker. We hebben onze vaste klanten weten te behouden en zelfs een nieuwe klantgroep aangeboord. De omzet ging daarmee omhoog en we kregen volop lovende reacties op onze samenwerking met de bakker.
Het was leuk om los te komen van de dagelijkse activiteiten en met een brede, overstijgende blik naar deze uitdaging te kijken. Daarbij was het leerzaam om te constateren dat gezonde concurrentie bij kan dragen aan nóg betere prestaties.
- Situatie: de aanstaande concurrentie vormde een risico voor de omzet.
- Taak: als bedrijfsleider verantwoordelijk voor een gezonde bedrijfsvoering
- Actie: kansen en bedreigingen in kaart brengen, mogelijke oplossingen verzinnen en een onderbouwde keuze maken.
- Resultaat: omzetstijging en een verbeterd merkimago.
- Reflectie: bedreigingen kun je omzetten in kansen.
Wat is het grootste verschil tussen iemand met conceptuele vaardigheden en iemand zonder deze skills?
Iemand zonder conceptuele vaardigheden duikt meteen in een taak of project. Hij stelt zichzelf geen vragen over het hoe en waarom, maar begint direct.
Iemand met conceptuele vaardigheden neemt wat tijd om te analyseren welke aspecten van invloed kunnen zijn op de taak of het project en wat de resultaten teweeg kunnen brengen.
Mensen met conceptuele vaardigheden zien het grote plaatje, de kansen en de risico’s.
Conceptuele vaardigheden voorbeelden voor op je cv
Wanneer je gaat solliciteren op een functie waarbij conceptual skills van pas komen, doe je er goed aan een aantal voorbeelden van conceptuele vaardigheden op je cv te vermelden. Onderstaande voorbeelden kan je in je cv verwerken:
1. Analytisch vermogen
Het vermogen om situaties te analyseren, is een belangrijk onderdeel van conceptuele vaardigheden. Je moet verschillende aspecten van de bedrijfsvoering kunnen analyseren omdat alles een rol speelt in het realiseren van de algemene organisatiedoelstellingen.
Analytisch vermogen is het kunnen benaderen van een probleem of vraagstuk vanuit verschillende invalshoeken waarbij je hoofd- en bijzaken onderscheidt zodat duidelijk wordt welke deelproblemen relevant zijn. Je verzamelt informatie over achtergronden en oorzaken, formuleert mogelijke oplossingen en houdt rekening met de gevolgen van die oplossingen op de bedrijfsvoering en de omgeving/stakeholders.
2. Communiceren
Breed nadenken over vraagstukken is stap 1. Maar minstens zo belangrijk is dat je de bevindingen en mogelijke oplossingen kunt communiceren met anderen in de organisatie. Je moet helder en overtuigend kunnen uitleggen waarom een bepaalde koers moet worden gevaren, vertellen welke acties er nodig zijn en medewerkers kunnen motiveren om met de oplossing aan de slag te gaan.
Daarom zijn goede communicatieve vaardigheden een onmisbaar onderdeel van conceptuele vaardigheden. Denk aan actief luisteren, je verbale boodschap onderstrepen met non-verbale communicatie, schriftelijk rapporteren, presentaties geven, de juiste vragen stellen etc.
3. Probleemoplossend vermogen
Ook de mate waarin je probleemoplossend kunt nadenken is belangrijk voor je conceptuele vaardigheden. Problemen tijdig identificeren en mogelijke oplossingen in kaart brengen stelt managers in staat om bij te sturen waar nodig. Soms moeten die oplossingen onder grote druk worden bedacht en uitgerold. Dat vereist dat je snel beslissingen kunt nemen.
Probleemoplossend vermogen is daarmee een overkoepelende term voor kritisch denken, logisch denken, besluitvaardig zijn, oplossingsgericht en stressbestendig zijn.
4. Leidinggevende capaciteiten
Problemen identificeren en oplossingen aandragen is niet voldoende. Een manager moet anderen kunnen meekrijgen in zijn visie. Daarom zijn sterke leiderschapsvaardigheden van groot belang. Denk aan teamontwikkeling, medewerkers motiveren, delegeren, teambuilding, empathisch vermogen, flexibiliteit en overtuigingskracht.
5. Creativiteit
Tot slot is een flinke dosis creativiteit een noodzakelijk onderdeel van conceptuele vaardigheden. Je moet creatief zijn en ‘out of the box’ kunnen denken om tot nieuwe ideeën te komen.
Daarvoor is het nodig dat je je oordeel kunt uitstellen, meerdere alternatieven kunt bedenken, vrij kunt associëren, verbeeldingskracht hebt en je perspectief kunt wijzigen.
Conceptuele vaardigheden verbeteren doe je zo
Sommige mensen zijn van nature geneigd om altijd eerst naar het grotere geheel te kijken, mogelijke problemen in kaart te brengen en kansen te identificeren voordat ze aan de slag gaan. Zit dat niet in jouw aard, maar zie je wel de meerwaarde van een goede helicopter view? Dan is het tijd om je conceptuele vaardigheden te verbeteren. Oefenen, oefenen, oefenen is het devies.
Met deze aanpak kun je gericht oefenen en stap voor stap je conceptuele vaardigheden verbeteren:
- Observeer de leidinggevenden in jouw organisatie en probeer hun aanpak en methoden te doorgronden.
- Leer jezelf aan om niet direct aan een nieuw project te beginnen, maar eerst tijd in te ruimen voor reflectie en probleemanalyse.
- Breng vervolgens verschillende scenario’s in kaart, werk uit welke acties je zou kunnen ondernemen en wat daar het resultaat van zou kunnen zijn.
- Kies vervolgens de oplossingsrichting die tot het beste resultaat leidt.
- Ga aan de slag en evalueer de resultaten van je gekozen strategie zodat je leerpunten verzamelt voor toekomstige situaties waarin je conceptuele vaardigheden wilt inzetten.
Voorbeelden van conceptuele vaardigheden
Conceptuele vaardigheden hebben alles te maken met je vermogen om een probleem te identificeren en een oplossing aan te dragen. Wanneer je voorbeelden daarvan op je cv of in je sollicitatiebrief wilt opnemen, moeten die daarmee in lijn liggen. Het begrip conceptuele vaardigheden is namelijk te vaag om in de opsomming van je skills op te nemen.
Voorbeelden van conceptuele vaardigheden voor op je cv:
- Besluitvaardig
- Doortastend
- Overtuigend
- Creatief
- Leiderschapsvaardigheden
- Project management
- Analytisch vermogen
Belangrijkste leerpunten over conceptuele vaardigheden:
- Een recruiter of personeelsmanager zal niet direct naar je conceptuele vaardigheden vragen.
- Conceptuele vaardigheden zijn belangrijk wanneer je naar een managementfunctie solliciteert.
- Conceptuele vaardigheden stellen je in staat om het grotere geheel in de organisatie te zien.
- Mensen met conceptuele vaardigheden houden de organisatie op koers omdat ze niet gevangen raken in de tunnelvisie van projecten maar de organisatiedoelen op het netvlies houden.
- Conceptuele vaardigheden zijn essentieel voor managementposities, maar komen zeker ook in andere functies van pas.
