Je hebt gesolliciteerd met een prachtig cv en nu mag je op gesprek komen. Je kennis en ervaring sluiten perfect aan op de vacature, dus het sollicitatiegesprek is er één in de categorie ‘kat in het bakkie’. Maar tot je verbazing ontvang je een afwijzing. Het bedrijf heeft gekozen voor een kandidaat met minder ervaring. Wat ging er mis?
Niet helemaal geschikt, toch de beste kandidaat voor de baan
Dikke kans dat de baan voor je neus is weggekaapt door een kandidaat met zeer goede sollicitatievaardigheden. Iemand die de selecteur ervan heeft weten te overtuigen dat zijn karaktereigenschappen, skills, arbeidsethos, collegialiteit en groeipotentieel fantastisch aansluiten op de functie.
Iemand die lang niet zo geschikt is voor de functie als jij, maar die zichzelf uitstekend heeft verkocht als ideale kandidaat.
Wil jij aangenomen worden voor je droombaan? Dan moet je jezelf effectief kunnen presenteren in een sollicitatiegesprek. En daar heb je goede sollicitatievaardigheden voor nodig.
Wat zijn sollicitatievaardigheden?
Vaardigheden en sollicitaties zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Maar wat zijn sollicitatievaardigheden precies?
Sollicitatievaardigheden zijn skills die je helpen een goed sollicitatiegesprek te voeren.
En toevallig zijn dat dezelfde skills die je nodig hebt om een gewaardeerde collega te zijn: communicatievaardigheden, nauwkeurigheid, betrouwbaarheid, organisatievaardigheden en enthousiasme voor het werk. En daarnaast mag een scheutje verkooptalent niet ontbreken.
Overzicht van de 6 belangrijkste vaardigheden voor jouw sollicitatie
De bovengenoemde vaardigheden en karaktereigenschappen maken je tot een plezierige collega. Die vaardigheden vertalen we nu door naar échte sollicitatievaardigheden.
Bij een sollicitatiegesprek draait het om spreken en luisteren (communicatievaardigheden), een goede voorbereiding (nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en organisatievaardigheden), enthousiasme, goede vragen stellen en verkooptalent.
- Sollicitatievoorbereiding
- Spreekvaardigheid
- Luistervaardigheid
- Enthousiasme
- Goede vragen stellen
- Verkoopvaardigheden
Hieronder lees je meer over de 6 sollicitatievaardigheden.
1. Sollicitatievoorbereiding – nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en organisatievaardigheden
De tijd die je steekt in het voorbereiden van je sollicitatiegesprek, bepaalt voor een groot deel je succes. Een doorgewinterde selecteur heeft het snel in de gaten wanneer je sollicitatievoorbereiding te wensen over laat. En jijzelf zit ook wat minder comfortabel aan de gesprekstafel wanneer je te weinig van het bedrijf en de functie af weet en geen sollicitatievragen hebt doorgenomen.
Dus wat moet je sollicitatievoorbereiding inhouden?
- Check de datum, tijd en locatie van het sollicitatiegesprek en zet het in je agenda.
- Ga na met wie je het gesprek voert. Zoek de selecteur(s) alvast online op zodat je een beeld krijgt van wie er straks tegenover je zitten.
- Achterhaal de sollicitatieprocedure zodat je weet of er eventueel een tweede gesprek volgt, je een assessment kunt verwachten of wellicht een praktische opdracht moet uitvoeren.
- Verdiep je in de organisatie. Bekijk de bedrijfswebsite en sociale media kanalen. Dit heb je als het goed is al gedaan voordat je überhaupt solliciteerde, maar het is een goed idee om je geheugen even op te frissen zo vlak voor het sollicitatiegesprek.
- Verdiep je in de functie. Lees de functiebeschrijving meerdere keren goed door. Zo krijg je goed op je netvlies wat de functie inhoudt, welke informatie je al duidelijk is en over welke punten je nog meer wilt weten. Noteer voor jezelf welke vaardigheden eruit springen als belangrijke skills voor de functie. Bedenk met welke voorbeelden jij kunt aantonen dat je die vaardigheden in de vingers hebt.
- Neem je eigen cv nog eens goed door. Welke elementen sluiten zo goed aan op de vacature dat je dat zeker wilt benadrukken in een sollicitatiegesprek? En welke karaktereigenschappen illustreren wat voor een collega jij bent?
- Oefen je sollicitatiepitch zodat je vlot kunt antwoorden als de selecteur zegt: “Zo, vertel ons eerst eens iets over jezelf.”.
- Oefen met veelgestelde sollicitatievragen. Neem lijsten met gebruikelijke sollicitatievragen door en probeer ze hardop te beantwoorden. Nog beter is het om iemand die vragen aan jou te laten stellen, dan oefen je in een realistische setting.
- Bereid je ook voor op lastige, ongebruikelijke sollicitatievragen. Op deze bijzondere vragen kun je je nauwelijks voorbereiden, maar het helpt wel als je een idee hebt van het type vraag waarmee de selecteur je kan verrassen.
- Bepaal wat jij zelf wil weten. Noteer een aantal vragen die je aan de selecteur zou willen stellen over de functie, het bedrijf, de collega’s, bedrijfscultuur etc.
- Check je huidige arbeidsvoorwaarden en contract. Zorg dat je op je netvlies hebt wat bruto en netto salaris is (op fulltime basis en indien van toepassing ook op parttime basis), wat je huidige secundaire arbeidsvoorwaarden zijn en met welke opzegtermijn je rekening moet houden.
- Denk na over je gewenste arbeidsvoorwaarden. Bedenk wat je zou willen verdienen, welke secundaire arbeidsvoorwaarden (pensioen, auto, laptop, telefoon etc) voor jou belangrijk zijn, je gewenste werktijden en een acceptabel aantal vakantiedagen.
- Plan je reis & route (bij een fysiek gesprek) of zorg ervoor dat de techniek je niet in de steek laat (bij een telefonisch of online sollicitatiegesprek).
- Kies je outfit en zorg ervoor dat die kleding schoon en representatief is.
- Print je cv, sollicitatiebrief, de functieomschrijving en je lijstje met vragen.
2. Spreekvaardigheid
Spreekvaardigheid bij een sollicitatiegesprek gaat over wat je zegt en hoe je het zegt.
Wat je zegt, heb je natuurlijk al goed voorbereid. Je kent je sterke punten, weet hoe je je kennis en vaardigheden met voorbeelden kunt bewijzen en je hebt een lijstje met vragen klaar om zelf te stellen.
Dus dan gaan we door naar hoe je spreekt. De kans is groot dat je best zenuwachtig bent voor het sollicitatiegesprek, bewust of onbewust. Ben jij iemand die dan gaat ratelen of juist dichtklapt en stil wordt? Je wilt voorkomen dat je een waterval aan woorden uitstort over de selecteur en zo snel spreekt dat je jezelf amper kunt volgen. Maar je wilt ook geen mompelend verhaal houden met je spreekvolume op standje nauwelijks hoorbaar.
De beste optie ligt in het midden. Niet ratelen of mompelen, maar rustig en duidelijk verstaanbaar praten met een aantrekkelijke intonatie. Vaak helpt het om even diep adem te halen zodat je stressniveau wat zakt. Dan spreek je automatisch zelfverzekerder. Maak ook regelmatig oogcontact en neem een ontspannen houding aan. Dat wil zeggen: zit comfortabel maar rechtop, met je schouders laag en je armen losjes op de armleuning of de tafel.
Weet je niet hoe je op een bepaalde vraag moet antwoorden? Het is oké om een stilte te laten vallen en je gedachten even te ordenen. Vind je zo’n stilte ongemakkelijk? Vul hem dan op door de vraag te herhalen en aan te geven dat je nadenkt over het antwoord. Bijvoorbeeld:
“Hoe ik omga met agressieve klanten in de horeca? Eens even kijken of ik een situatie kan terughalen waarbij er een klant briesend voor mijn neus stond. Gelukkig kwam dat niet elke week voor. Maar ik kan me een avond herinneren dat…”
Met een goede spreekvaardigheid in het sollicitatiegesprek toon je je communicatieve vaardigheden aan en wordt het voor de selecteur een stuk makkelijker om te ontdekken wie jij bent en hoe goed je bij de functie en het bedrijf past.
3. Luistervaardigheid
Spreken is zilver, zwijgen is goud. Of in dit geval: luisteren is goud. Tijdens een sollicitatiegesprek is het heel belangrijk dat je laat zien dat je goed kunt luisteren. Want wie goed kan luisteren is in staat werkinstructies te begrijpen en om opheldering te vragen indien nodig, in een team te werken en bedachtzaam te handelen.
Daarnaast: als je slecht luistert dan mis je misschien de essentie van de vraag en geef je een matig antwoord dat de lading nauwelijks dekt.
Houd je aandacht daarom goed bij het gesprek, laat de selecteur uitpraten en maak oogcontact. Knik af en toe met je hoofd terwijl je luistert of zeg ‘Hmm hmm’ om aan te geven dat je de vragen of opmerkingen begrijpt. Ook je hoofd een klein beetje scheef houden als de ander praat, wordt gezien als een teken dat je geïnteresseerd bent in wat diegene zegt. Door verduidelijkende of aanvullende vragen te stellen, laat je ook zien dat je goed luistert én geïnteresseerd deelneemt aan het gesprek.
4. Enthousiasme
Geïnteresseerd zijn in een baan is één ding, enthousiast zijn over een functie ziet er anders uit. Enthousiasme is positief, aantrekkelijk en werkt aanstekelijk. De werkgever zal je enthousiasme associëren met passie en intrinsieke motivatie.
Openlijk enthousiast zijn over de baan is dus een pluspunt voor je sollicitatie. Maar wat als je wel enthousiast bent, maar niet erg enthousiast overkomt? Bijvoorbeeld omdat je een beetje overrompeld bent door de grote sollicitatiecommissie en daardoor wat meer in je schulp kruipt. Of omdat je van nature uiterst kalm bent en alleen je beste vrienden snappen dat ‘goh, wat leuk’ in jouw wereld betekent dat je iets ‘fantastisch’ vindt.
In dat geval moet je een tandje bijzetten om te voorkomen dat de selecteur de conclusie trekt dat je niet zo enthousiast bent over de baan.
Wellicht ten overvloede: ben je niet enthousiast, ga dan ook geen enthousiasme veinzen. Als je doet alsof, houd je niet alleen de selecteur voor de gek maar ook jezelf. Voor je het weet word je aangenomen en zit je straks met een baan waar je niet blij van wordt.
Maar ben je wél enthousiast, dan zijn dit 3 tips om ook daadwerkelijk enthousiast over te komen:
- Stel vragen. Daarmee laat je zien dat je geïnteresseerd bent en meer te weten wilt komen over de functie, het bedrijf, werkprocessen, je toekomstige collega’s, klanten, leveranciers, producten en diensten. Zie de volgende sollicitatievaardigheid voor inspiratie.
- Zeg dat je enthousiast bent. Maakt je hart een huppeltje als de selecteur iets over het bedrijf of de functie vertelt? Zeg het! Geef uiting aan je enthousiasme en benoem specifiek wat je zo leuk vindt. Bijvoorbeeld: “Jullie geven een kleine bonus bij iedere nieuwe sale? Wauw, dat is een goede manier om werknemers te stimuleren!”.
- Gebruik je handen, lichaamshouding, gezicht en stem. Met je intonatie, handgebaren en gezichtsuitdrukkingen kun je jouw enthousiasme onderstrepen. Varieer in stemgeluid en spreektempo, maak oogcontact en laat je glimlach zien, zit rechtop in een actieve houding en versterk je verhaal met handgebaren. Kijk maar eens hoe cabaretiers dat doen, hun hele doen en laten is ondersteunend voor het verhaal dat ze vertellen.
5. Goede vragen stellen
Het is al een aantal keren genoemd. Goede vragen stellen tijdens een sollicitatiegesprek is een essentiële sollicitatievaardigheid. Een sollicitatiegesprek dient niet alleen om jezelf te bewijzen aan de werkgever. Je wilt ook zelf ontdekken of de baan iets voor je is. Dat kan alleen door actief vragen te stellen. Het stellen van vragen laat bovendien zien dat je een serieuze en enthousiaste kandidaat bent en dat je kritisch kunt denken.
Zelfs als je geen enkele vraag kunt bedenken, is het tóch slim om een vraag voor te bereiden. De meeste selecteurs gooien namelijk aan het einde van het gesprek het balletje op: “Heb je zelf nog vragen?”. Het werkt altijd in je voordeel om een vraag paraat te hebben. Ik geef je enkele voorbeelden om je op weg te helpen:
- Hoe ziet een typische werkdag eruit voor iemand in deze functie?
- Wat zijn op dit moment de grootste knelpunten in deze functie of op de afdeling?
- Welke doorgroeimogelijkheden zijn er?
- Wat zijn de doelstellingen voor het bedrijf in de komende 5 jaar?
- Hoe zou u de bedrijfscultuur omschrijven?
- Heeft u een volledig beeld gekregen van mijn competenties of heeft u behoefte aan een extra voorbeeld?
- Hoe ziet de verdere sollicitatieprocedure eruit?
- Wanneer kan ik verwachten iets van jullie te horen?
Het is aan te raden om vragen over het salaris en de secundaire arbeidsvoorwaarden in een eerste gesprek te vermijden, hoe verleidelijk het ook is om ze te stellen. Die vragen kun je beter bewaren voor een tweede gesprek. Anders kan het - onbedoeld - de indruk wekken dat je vooral geïnteresseerd bent in geld, en minder in de functie of het bedrijf.
6. Verkoopvaardigheden
Mensen met verkooptalent weten anderen moeiteloos te beïnvloeden en te overtuigen. In een sollicitatiegesprek wil je de selecteur ervan overtuigen dat jij de ideale kandidaat bent voor de baan. Verkoopvaardigheden komen daarbij goed van pas. Je hoeft natuurlijk geen topverkoper te zijn of worden, maar neem de onderstaande punten zeker even door om je op weg te helpen.
Tijdens een sollicitatiegesprek ben jij het ‘product’ dat verkocht moet worden. Waar een autoverkoper kennis moet hebben van de auto’s die hij verkoopt, draait het bij jou om zelfkennis. Weet wie je bent, wat je te bieden hebt en op welke vlakken dat goed aansluit op de vacature.
Om goed te kunnen verkopen, moet je ook inzicht hebben in wat de klant wil. Waar liggen zijn wensen en behoeften? In een sollicitatieprocedure betekent dat: welke probleem of knelpunt ervaart de werkgever en welke hulp verwacht hij in dat kader van een nieuwe medewerker? Probeer voorafgaand aan het gesprek een inschatting te maken en gebruik het sollicitatiegesprek om verder uit te pluizen welk probleem je met jouw kennis, kunde en ervaring kan helpen oplossen. Actief luisteren en volledige aandacht geven aan wat de selecteur vertelt zodat deze zich gehoord en begrepen voelt, is heel belangrijk.
Vervolgens is het belangrijk jezelf naar voren te schuiven als oplossing voor het probleem. Om betrouwbaar over te komen als goede oplossing, heb je voorbeelden nodig om je geschiktheid te onderstrepen. Put uit je arbeidsverleden om passende, werkgerelateerde voorbeelden te vinden en die te vertellen volgens de STAR-methodiek. Daarbij beschrijf je de situatie, je taak of rol, de actie of activiteit die je hebt ondernomen en wat het resultaat was.
Dit alles staat of valt met empathie. Empathie stelt je in staat om in te spelen op verbale en non-verbale signalen zodat je de pijnpunten, angsten en zorgen van de werkgever goed kunt begrijpen. En dat zorgt ervoor dat er een zakelijke relatie ontstaat. De kans dat je de baan binnensleept is een stuk groter als de selecteur jouw houding, gedrag en communicatie bestempelt als authentiek, betrouwbaar en sympathiek. Een empathische houding helpt je bij het creëren van een band en het vergroot je gunfactor.
Bonus tip: ook de laatste indruk telt
Het sollicitatiegesprek is voorbij en jullie ronden af. Je doel is dat wanneer jij de deur uit loopt, de selecteur denkt: ‘Wat een topper was dat, die zet ik bovenaan mijn lijst!’.
Dankbaarheid tonen is een mooie manier om iedereen met een positief gevoel het gesprek uit te laten wandelen. Glimlach, bedank voor het gesprek en herhaal je interesse in de baan (als je dat op een natuurlijke manier nogmaals ter sprake kunt brengen). Wens de selecteur nog een mooie dag en loop zelfverzekerd en energiek de deur uit.
Verder lezen? Bekijk op CVster.nl ons blog met nog meer artikelen over sollicitatiegesprekken voeren.
