In een vacature staat dat je over goede cognitieve vaardigheden moet beschikken. Wat verwacht een werkgever dan van je? Als sollicitant is het handig om het antwoord op deze vraag te weten, zodat je je optimaal kunt voorbereiden op je sollicitatiegesprek of eventuele assessments.
Wat zijn cognitieve vaardigheden?
In de psychologie staat cognitie voor kennis. Cognitief vermogen betekent het vermogen van het brein om kennis te leren, onthouden, onderscheiden en uitwisselen. De daarbij horende cognitieve vaardigheden stellen je in staat om informatie in je op te nemen en te gebruiken. Je zet deze vaardigheden bijvoorbeeld in om informatie te onthouden, verwerken en met anderen te delen.
Concentreren, spreken, rekenen, verbanden leggen, emoties herkennen en begrijpen, patronen herkennen, analyseren, conclusies trekken, evalueren, redeneren en creatief denken zijn voorbeelden van cognitieve vaardigheden.
Het zal je niet verbazen dat je je cognitief vermogen de hele dag aanspreekt. Je brein gebruikt doorlopend een heel scala aan cognitieve functies om binnenkomende informatie op te nemen, te verwerken en er ‘iets’ mee te doen.
Werken je cognitieve functies goed, dan kan je zonder al te veel moeite alledaagse dingen doen zoals een stedentrip plannen, je taken organiseren, een gesprek voeren, collega’s herkennen, een kort boodschappenlijstje onthouden, muziek maken of een foutloos whatsappje typen.
Wat valt er onder cognitieve functies?
Cognitieve functies zijn de bouwstenen waarop je je vaardigheden ontwikkelt. Een bekend model waarin deze bouwstenen worden weergeven, is de omgekeerde piramide van Emiel van Doorn. Dit model ontwikkelde hij speciaal voor situaties waarin het van belang is de cognitieve functies bewust te stimuleren. Zijn omgekeerde piramide laat 22 cognitieve functies zien.
22 cognitieve functies – de bouwstenen van cognitieve vaardigheden
- Waarnemen (zien, horen, ruiken, proeven, voelen)
- Niet blokkeren (blijven proberen als iets niet lukt of om hulp vragen)
- Nauwkeurig zijn (heb je alle informatie waargenomen?)
- Niet impulsief zijn (rustig nadenken)
- Ruimtelijke relaties leggen (jezelf versus de ander, 2D, 3D, afstanden)
- Gegevens verzamelen
- Etiketteren (informatie ordenen en een naam geven)
- Vergelijken (verschillen en gelijkenissen vaststellen)
- Relaties leggen (hebben zaken met elkaar te maken)
- Elimineren (onnodige informatie uitsluiten)
- Selecteren (benodigde informatie insluiten)
- Niet egocentrisch communiceren (elkaar begrijpen)
- Tijdsoriëntatie (benodigde tijd inschatten)
- Systematisch werken (welke taak eerst en in welke volgorde)
- Classificeren (informatie indelen en indelingen van andere begrijpen)
- Plannen
- Analyseren
- Veronderstellingen maken (wat zou ik kunnen gebeuren als…)
- Logisch denken
- Breed denken (meerdere oplossingsrichtingen)
- Onveranderbaarheid inzien
- Verinnerlijken (de kennis ‘eigen’ maken zodat het als kapstok voor nieuwe informatie kan dienen)
Cognitieve vaardigheden in het sollicitatieproces
Wanneer je als sollicitant stuit op het begrip ‘cognitieve vaardigheden’, draait het altijd om vaardigheden waarvan de werkgever vindt dat jij ze moet hebben om je functie goed te kunnen uitvoeren. Daarbij kun je denken aan:
- Onthouden: informatie opslaan (kortetermijngeheugen en langetermijngeheugen).
- Inschatten: situaties beoordelen en bijvoorbeeld afstanden, snelheden en tijden inschatten.
- Gerichte aandacht: concentratie en focus op een taak.
- Verdeelde aandacht: multitasken, meerdere acties tegelijkertijd uitvoeren.
- Plannen: prioriteiten stellen en je werk organiseren.
- Vergelijken: overeenkomsten en verschillen zien en daarmee verbanden leggen tussen mensen, voorwerpen, ideeën en gebeurtenissen.
- Selecteren: hoofdzaken en bijzaken scheiden.
Hoe meet je cognitieve vaardigheden?
Er zijn werkgevers die met een assessment de cognitieve vaardigheden van sollicitanten meten. Ze doen zo’n cognitieve capaciteitentest omdat ze willen weten hoe goed (en snel) de sollicitant nieuwe kennis kan opnemen en inzetten om problemen op te lossen.
Afhankelijk van de functie zijn er dan verschillende vaardigheden die ze kunnen meten. Bijvoorbeeld:
- Geheugen
- Concentratie
- Snelheid van informatieverwerking
- Rekenvaardigheden
- Taalvaardigheden (mondeling en schriftelijk)
- Logisch redeneren en verbanden leggen
- Hoofd- en bijzaken scheiden
- Planningsvaardigheden
Cognitieve capaciteitstests bestaan uit meerdere onderdelen die verschillende cognitieve functies in kaart brengen. Er zijn bijvoorbeeld onderdelen die het logisch redeneren, het geheugen, de snelheid van informatieverwerking, de aandacht en het systematisch werken meten. Een cognitieve test maak je binnen een bepaalde tijd, wat voor een zekere tijdsdruk zorgt.
Een cognitieve test kan je online thuis op de computer maken, op locatie bij de werkgever of bij een assessmentbureau. Tijdens de test los je verschillende vraagstukken op. De tests zijn voor elke sollicitant hetzelfde, zodat de werkgever goed kan vergelijken.
Wil je je voorbereiden op een cognitieve assessment die je binnenkort moet doen als onderdeel van een sollicitatieprocedure? Of lijkt het je sowieso leuk om je hersenen te trainen? Overweeg dan om te gaan oefenen met een app zoals CogniFit Hersenfitness. Met deze app krijg je inzicht in hoe het met je cognitieve gezondheid gesteld is, waarna je deze aan de hand van spelletjes kunt verbeteren.
Het doel van de cognitieve capaciteitentest
Het doel van de cognitieve capaciteitentest is simpel: bepalen wat jouw werk- en denkniveau is en vaststellen of dat past bij de functie waarop je hebt gesolliciteerd. Solliciteer je op een mbo-functie, dan worden jouw testresultaten vergeleken met de norm die geldt voor mbo-niveau. De uitslag vertelt de werkgever op welke onderdelen je lager, gemiddeld of hoger scoort dan het niveau dat nodig is voor de functie.
De vragen die je krijgt, hebben meestal niets te maken met het werk dat je gaat doen. Je krijgt bijvoorbeeld figurenreeksen te zien en moet met logisch redeneren vaststellen wat het volgende figuur zou moeten zijn. Of je moet verbanden leggen tussen verschillende begrippen.
Het verdwijnen van vaardigheden
Het is algemeen bekend dat kinderen van tien jaar oud sneller een taal oppikken dan mensen van vijftig. Naarmate we ouder worden, neemt ons cognitieve vermogen af en wordt het dus steeds lastiger om cognitieve vaardigheden aan te leren. Maar naast ouderdom, zijn er ook andere factoren die ons vermogen om kennis op te doen tijdelijk doen verminderen of zelfs voorgoed kunnen doen verdwijnen. Psychische problemen, overmatig alcoholgebruik, depressieve gevoelens en bijvoorbeeld hersenletsel zijn daar voorbeelden van.
Wanneer de cognitieve vermogens plotseling flink verminderen, brengt dat vanzelfsprekend de nodige problemen met zich mee. Communicatieproblemen, een trager reactievermogen of bijvoorbeeld geheugenverlies hebben tenslotte een flinke invloed op het dagelijks leven, zowel in de persoonlijke als professionele sferen. Hoewel problemen niet altijd te voorkomen zijn, is het belangrijk dat je goed op je cognitieve gezondheid let.
Hoe verbeter je je cognitieve vaardigheden?
Wanneer je na een aantal positieve sollicitatiegesprekken wordt uitgenodigd voor een assessment, wil je de tests natuurlijk zo goed mogelijk maken. Je cognitieve vaardigheden verbeteren krijgt dan ineens prioriteit.
Er zijn twee dingen die je kunt doen:
- Je leefstijl aanpassen en daarmee je cognitieve vaardigheden een boost geven.
- Je cognitieve vaardigheden verbeteren door algemene activiteiten en oefeningen
1. Leefstijl aanpassen
-
Bewegen
En dan liever vaak even kort (elk half uur 5 minuten) dan af en toe lang (een paar keer per week sporten). Zodra je in beweging komt, starten er allerlei biologische processen op. Er komen neurotrofines vrij en die zorgen voor de aanmaak van nieuwe hersencellen, nieuwe verbindingen tussen hersencellen en nieuwe bloedvaatjes waardoor er meer voeding en zuurstof naar de hersencellen kan. Daarnaast prikkelt beweging je prefrontale cortex en hippocampus: die twee hersengebieden zorgen ervoor dat je nieuwe informatie kunt verwerken en opslaan.
-
Slapen
Een goede nachtrust geeft je hersenen de tijd om de indrukken van de dag te verwerken, informatie weg te schrijven naar het langetermijngeheugen en je brein voor te bereiden op de nieuwe dag.
-
Ontspannen
Mediteren, yoga, lummelen, naar buiten staren: het helpt allemaal om je cortisolniveau te laten zakken. Slim, want je hippocampus is erg gevoelig voor cortisol. Wanneer je hippocampus druk is met jouw stresshormonen, kan je hem veel beperkter gebruiken om informatie in je geheugen te stoppen of op te zoeken.
-
Gezond eten en drinken
Je brein loopt op glucose, regelmatig tanken is dus belangrijk. Verder helpen omega-3 vetzuren bij de ontwikkeling van hersenen en helpen antioxidanten tegen degeneratie. Zet fruit, groente, kiemen, kruiden en zeewier in grote hoeveelheden op het menu en vul het aan met gezonde vetten en eiwitbronnen. Spoel alles weg met 1,5 à 2 liter water per dag.
-
Goed ademhalen
Geef je brein voldoende zuurstof met een diepe buikademhaling.
2. Je cognitieve vaardigheden verbeteren met activiteiten
Naast het aanpassen van je levensstijl, kun je ook specifieke activiteiten ondernemen om je cognitieve vaardigheden te verbeteren. Hieronder vind je enkele suggesties:
- Legpuzzels, kruiswoordpuzzels, sudoku’s en andere puzzels maken
- Schaken, bridgen, gamen, memory en andere spelletjes doen
- Een nieuwe taal leren
- Een nieuwe hobby oppakken of een workshop volgen
- Een instrument leren bespelen
- Nieuwe mensen leren kennen.
- De dingen eens anders doen (met je ‘verkeerde’ hand je tanden poetsen)
- Lezen
In plaats van je hersenen trainen met cognitieve spelletjes, kun je er natuurlijk ook voor kiezen om een taal te leren. Goed voor je cognitieve gezondheid én handig voor je volgende vakantie. Een populaire app hiervoor is Duolingo.
Behoefte aan wat extra tips? In ons blog over assessment tijdens je sollicitatie vind je meer informatie over de onderdelen van een cognitieve capaciteitentest en lees je tips over hoe je jezelf daarop kunt voorbereiden
