Een sterk karakter ontwikkelen – hoe doe je dat?

Sollicitanten zetten niet op hun cv : “Ik heb een sterk karakter.”. 

Wat je wel ziet, is dat mensen karaktereigenschappen die horen bij een sterk karakter opnemen in hun persoonlijk profiel. Het zijn dan ook eigenschappen om trots op te zijn. Want mensen met een sterk karakter tonen:

• veerkracht
• doorzettingsvermogen
• discipline en
• moed.

Daarnaast zijn ze integer, onafhankelijk en optimistisch. Mensen met een sterk karakter zijn fijne mensen om in je team te hebben!

In een eerder blog schreven we over de verschillende karaktereigenschappen die in sterke karakters samenkomen. We lieten per karaktereigenschap zien welk gedrag typerend is voor de diverse eigenschappen. In dit blog geven we je tips over hoe je die karaktereigenschappen kunt ontwikkelen. 

Want van een sterk karakter heb je veel plezier én het vergroot je kansen om te worden aangenomen. 

Kan je een sterk karakter ontwikkelen?

Iedereen heeft zijn eigen unieke set persoonlijke eigenschappen. Tezamen vormen ze je karakter. Sommige eigenschappen heb je via je DNA of je opvoeding meegekregen, andere karaktereigenschappen heb je later in je leven ontwikkeld. Je karakter bepaalt hoe je in het leven staat. Het geeft richting aan je gedachten, je gedrag en aan hoe je reageert in allerlei situaties. 

Je karakter is niet makkelijk te veranderen. Veel eigenschappen hebben zich namelijk over een periode van vele jaren gevormd. Ben jij iemand die impulsief, flexibel en gemakszuchtig in het leven staat? Dan zorgt het goede voornemen om voortaan gedisciplineerd te zijn er niet voor dat je vanaf volgende week ook daadwerkelijk gedisciplineerd bent. Maar het begint wel allemaal met dat goede voornemen!

De eerste stap naar verandering is namelijk dat je wilt veranderen en het besluit neemt om daaraan te werken. Voor het ontwikkelen van je karakter is een flinke dosis motivatie nodig en het verlangt veel inzet en de bereidheid om te oefenen en te leren. 

Hieronder geven we per eigenschap van een sterk karakter tips voor het ontwikkelen van die eigenschap. 

Veerkracht ontwikkelen

Veerkracht is het vermogen van je lichaam en geest om zich snel te herstellen. Incasseren en terugveren. Het Van Dale woordenboek noemt veerkracht: 

“Het herstellingsvermogen van iemands gestel of gemoed (na grote inspanning of na een ramp)”.

Nu valt het aantal rampen in een mensenleven gelukkig vaak mee. Dus het woord ‘ramp’ mogen we ook best afschalen naar ‘tegenslagen’. Tegenslagen kom je een stuk vaker tegen, zowel op de werkvloer als in je privéleven. 

Soms zijn het kleine tegenslagen: de trein vertrekt net voor je neus of je voorstel wordt afgewezen. 

Soms gaat het om een grote tegenslag: een dierbare overlijdt of je wordt ontslagen na een reorganisatie.

Hoe veerkrachtiger je reageert op tegenslagen, des te sneller je de draad weer oppakt. Veerkrachtig zijn is ook nodig wanneer het leven ineens uiterst voorspoedig verloopt. Dan is het belangrijk dat het succes je niet naar het hoofd stijgt.

Veerkracht tonen gaat daarmee over het verwerken van bepaalde gebeurtenissen. Daarvoor zijn 3 componenten nodig:

• Realistisch optimisme: 
  Met een positieve instelling naar oplossingen zoeken. Daarbij helpt het als je kunt relativeren en humor kunt inzetten om de druk van de ketel te halen.
   
• Efficacy: 
  De mate waarin je jezelf in staat ziet om invloed uit te oefenen op je leven, bepaalde taken op je te nemen en deze tot een goed einde te brengen. Dat betekent ook dat je jezelf verantwoordelijk houdt voor je prestaties en niet naar anderen gaat wijzen als er iets misgaat. Je bent je bewust van je sterke en zwakke punten en bereid te leren van je ervaringen.
   
• Relaties: 
  In verbinding staan met mensen om je heen, een sociaal vangnet hebben. Steun van familie, vrienden en collega’s kunnen vragen en ontvangen is belangrijk bij het verwerken van gebeurtenissen.

Wil je je veerkracht ontwikkelen, dan moet je:

• Leren hoe je optimistisch naar gebeurtenissen kunt kijken. Daarover later meer.
• Verantwoordelijkheid nemen voor wat je doet, reflecteren op je handelen en leren van je ervaringen.
• Werken aan je relaties. Daarvoor is het nodig dat je over je gevoelens kunt praten en tijd en energie stopt in het onderhouden van relaties.

Doorzettingsvermogen ontwikkelen

Doorzettingsvermogen komt je goed van pas bij het bereiken van je doelen. Het maakt dat je volhoudt, ook als het lastig wordt of tegenzit. Synoniemen van doorzettingsvermogen zijn vasthoudendheid en volharding, uit die woorden kun je opmaken dat het gaat over de kracht om door te zetten.

Doorzettingsvermogen laat zich heel lastig ontwikkelen. Toch kun je jezelf uitdagen op dit vlak. Door telkens nét iets langer door te gaan dan je eigenlijk wil, jezelf pushen iets tóch te doen ook al heb je geen zin. 

Die kleine momenten dat je dat extra stapje zet, neem je mee in je ervaringen en zo kan je jezelf langzaam maar zeker vormen tot iemand die de weg van de meeste weerstand kiest indien nodig. Het gaat erom dat je leert omgaan met het stemmetje in je hoofd dat ergens geen zin in heeft en dat je leert dat een oncomfortabel moment niet meteen het eind van de wereld is. 

Manieren waarop je doorzettingsvermogen kunt trainen, bevinden zich daarom allemaal op het vlak van de moeilijkste weg kiezen, doen wat je niet wilt doen, uit je comfortzone komen etc. Denk aan:

• Koud afdouchen.
• De lat hoger leggen in de sportschool en nóg een setje doen terwijl je eigenlijk geen puf meer hebt.
• Naar huis lopen wanneer je een lekke band hebt, in plaats van je te laten oppikken.
• Rondkomen met de helft van je weekbudget omdat je spaart voor iets belangrijks.
• Een maand lang niet… (roken, drinken, gamen, snaaien, vloeken, klagen, TikTokken, …)
• Stug verder werken in de tuin tijdens een plotselinge hoosbui.

Afijn, je hebt nu wel een idee in welke hoek je het kunt zoeken. Daag jezelf uit en verbaas je erover dat je altijd meer aankan dan je aanvankelijk dacht. 

Gedragswetenschapper Ben Tiggelaar heeft ook nog een goede tip: breng mogelijke opgeefmomenten vooraf in kaart en bedenk hoe je dan tóch kunt doorzetten:

Integriteit ontwikkelen

Integriteit betekent rechtschapenheid. En bij rechtschapenheid moet je denken aan deugdzaam, onomkoopbaar, eerlijk, fatsoenlijk, loyaal, oprecht, rechtvaardig en onkreukbaar. 

Daaruit kun je afleiden dat integer handelen alles te maken heeft met het respecteren van normen en waarden. Enerzijds de normen en waarden van de samenleving, anderzijds de normen en waarden van de organisatie waar je werkt, de opleidingsinstelling waar je studeert of het gezin waar je onderdeel van uitmaakt. 

Hoe word je een integer persoon? 

1. Spreek de waarheid.
2. Zeg wat je doet en doe wat je zegt
3. Laat je leiden door intrinsieke motivatie. Doe geen dingen om een externe beloning te krijgen of een straf vermijden.
4. Behandel anderen op dezelfde manier waarop je wilt dat er met jou wordt omgegaan.

Optimisme ontwikkelen

Positief in het leven staan komt met vele voordelen. Als de situatie is zoals die is, scheelt het de wereld of je er met een positieve of een negatieve blik naar kijkt. 

Hoe kan je realistisch optimisme ontwikkelen? Door je hersenen te trainen om automatisch positieve patronen te herkennen en verbindingen te leggen. Een stappenplan:

1. Word je bewust van positieve impulsen. Leer herkennen en benoemen wat voor jou positieve gevoelens en gedachten oproept.
2. Ga dagelijks op zoek naar positieve momenten en wees je bewust van wat positiviteit met je doet.
3. Haal regelmatig herinneringen op aan positieve momenten en focus je op positieve gebeurtenissen.
4. Laat andere mensen weten dat je ze waardeert en spreek je dankbaarheid uit.
5. Help anderen. Dagelijks iemand helpen of een goede daad verrichten, zorgt direct voor een positief gevoel en optimistische vibes.
6. Herken negativiteit en houd het uit je leven. Blijf weg bij klagers en zwartkijkers.
7. Stel doelen waar je blij van wordt.

Discipline ontwikkelen

Wie gedisciplineerd aan bepaalde doelen wil werken, heeft een flinke portie doorzettingsvermogen nodig. Maar doorzettingsvermogen tonen kost veel energie. Dat houd je dus niet langdurig vol. 

Daarom is het slimmer om routines en gewoontes te ontwikkelen en die aan de basis van je discipline te zetten. Want wanneer je bepaald gedrag tot een vast onderdeel van je dag, week of maand maakt, is er weinig doorzettingsvermogen voor nodig om te doen wat je moet doen. Het gebeurt bijna vanzelf. Denk maar aan tandenpoetsen, de autogordel omdoen of de voordeur op slot draaien voordat je gaat slapen. 

Discipline ontwikkelen doe je in een aantal stappen:

1. Zet je doel op papier.
2. Schrijf op waaróm je dat doel wilt bereiken, dat is je motivatie.
3. Maak een stappenplan: welke acties moet je ondernemen om je doel te bereiken?
4. Plan de acties in en
5. Zorg voor een vaste structuur zodat er een gewoonte kan ontstaan.
6. Informeer je omgeving zodat ze je kunnen steunen en zoek eventueel een maatje.
7. Houd je vorderingen bij, het stimuleert je om nieuw gedrag vol te houden
8. Ontdek hoe je jezelf op koers houdt. Voor de een is dat een beloning op gezette tijden, voor een ander is progressie bijhouden voldoende. Weer een ander heeft iemand nodig die hem support en ‘controleert’ of hij zijn stappenplan uitvoert.
9. Gun jezelf de tijd om doorzettingsvermogen te ontwikkelen. In het begin zal je vaak falen, daarna zal je regelmatig falen en na een tijdje zal je soms falen. Het moment dat je nooit meer faalt, is slechts voor weinigen weggelegd. Zo’n incidenteel faalmomentje kun je dan bestempelen als de uitzondering die de regel bevestigt.

Moed ontwikkelen

Moed  is een krachtige eigenschap omdat het dingen in beweging zet. Moed zorgt ervoor dat je vastberaden aan de slag gaat en je je angsten parkeert op een plek waar ze je niet in de weg zitten. 

Moed ontwikkelen doe je door het leven te leven en dingen aan te gaan. Met deze tip laat je je moed groeien:

1. Doe wat gedaan moet worden. Stel dingen die je spannend vindt niet uit, maar begin en ontdek gaandeweg dat het meevalt.
2. Stel jezelf ten doel om elke dag iets te doen dat nét buiten je comfortzone ligt.
3. Verwelkom nieuwe uitdagingen en ervaringen.
4. Focus je op je doel, dat motiveert je om moed te tonen
5. Overweeg een training om meer moed te ontwikkelen.

Obstakels zijn van die enge dingen die je ziet zodra je je ogen van je doelen afhaalt.

 - Henry Ford - 

Onafhankelijkheid ontwikkelen

Onafhankelijke mensen staan voor hun eigen principes en opvattingen. Ze bepalen zelf hoe ze over iets denken en gaan niet klakkeloos af op wat anderen zeggen. Daarnaast gaan ze een (respectvolle!) confrontatie niet uit de weg, ook niet als dat ongunstige consequenties zou kunnen hebben. Ze laten hun eigen mening horen en zijn bereid hun nek uit te steken. 

Als je het lastig vindt om voor je jezelf op te komen of je makkelijk laat beïnvloeden door de meningen van anderen, is het de moeite waard om aan je onafhankelijkheid te werken. Het is een competentie die zich alleen met grote inzet laat ontwikkelen en waarbij je veel moet oefenen. Onderliggende karaktereigenschappen die nodig zijn voor onafhankelijkheid, zijn:

• Risico’s durven nemen (moed)
• Zelfvertrouwen
• Sociale vaardigheden (feedback geven en ontvangen)
• Doelgerichtheid
• Doorzetten
• Creativiteit

Oefen je bovenstaande karaktereigenschappen, dan werk je aan je onafhankelijkheid. Helpende gedachten die je kunnen stimuleren een onafhankelijke houding aan te nemen:

• Een onafhankelijke houding vergroot je gevoel van eigenwaarde.
• Onafhankelijkheid geeft duidelijkheid en daarmee wordt ook duidelijker wie jij bent.
• Als je je nek uitsteekt, zie je meer.